Tilavet secdesi, özellikle Kur’an-ı Kerim okunduğunda veya dinlendiğinde uygulanan özel bir ibadet şeklidir. “Tilavet” kelimesi, kelime anlamıyla bir metni okumayı ve bu metnin hükümlerine tabi olmayı ifade eder. Genellikle Kur’an-ı Kerim’in okunması, tilavet olarak adlandırılır. “Secde” ise İslam fıkhında namaz sırasında alın, burun, el ayaları, dizler ve ayak parmaklarının yere temas ettiği özel bir ibadet pozisyonunu ifade eder. Tilavet secdesi, bu iki kavramın birleşiminden oluşur ve Kur’an’ın okunması sırasında yapılan secdeyi ifade eder. Ancak, bu secde sadece belirli secde ayetlerinin bulunduğu yerlerde uygulanır.
Toplamda 14 secde ayeti bulunur ve bu ayetlerin okunması durumunda tilavet secdesi yapılır. Bu nedenle tilavet secdesi, Kur’an okunurken bu özel ayetlere rastlandığında gerçekleştirilir. Hanefi mezhebine göre tilavet secdesi vacip kabul edilirken, Şafi, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre sünnet olarak kabul edilir.
Tilavet secdesi nasıl yapılır?
Tilavet secdesi, secde ayetleri okunduktan hemen sonra veya Kur’an-ı Kerim tamamen okunduktan sonra yapılır. Bu secde, namazın bir parçası olmamakla birlikte, bazı kurallara uymayı gerektirir. Bu kurallar şunlardır:
- Taharet (abdest veya gusül alınmış olmalıdır).
- Kıbleye doğru yönelme.
- Niyet etme.
- Avret yerlerinin örtülü olması gibi namaz şartlarının yerine getirilmesi gereklidir.
Tilavet secdesi yapacak kişi, ellerini kaldırmadan doğrudan secde pozisyonuna geçer. Bu pozisyonda iken bir kez “Allahu ekber” der ve üç kez “Sübhane Rabbiye’l-alâ” (Yüce Rabbim tenzih ederim) der. Ardından tekrar “Allahu ekber” diyerek secde pozisyonundan kalkar. Başka bir oturma veya selam verme işlemi gerektirmez.
Tilavet sırasında hangi dualar okunur?
Tilavet secdesi için özel bir dua bulunmamakla birlikte, secde ayetlerini işiten kişi, secde yapamayacak bir durumda ise “Semi’nâ ve eta’nâ ğufrâneke Rabbena ve ileyke’l-masîr” (İşittik ve itaat ettik! Rabbimiz, bağışlamanı dileriz, dönüş ancak sana) gibi samimi bir dua söylemeyi tercih edebilir. Bu dua, secde yapılamadığı durumlarda kullanılır ve secde sonrasında da aynı cümle tekrar edilebilir.
Secde ayetleri hangileridir?
Tilavet secdesi, Kur’an-ı Kerim’deki belirli ayetlerin okunması veya dinlenmesi sırasında yapılır. Bu ayetlere “secde ayetleri” denir ve toplamda 14 tane bulunur. İşte tilavet secdesi gerektiren bu secde ayetleri:
- A’raf Suresi (7:206)
- Ra’d Suresi (13:15)
- Nahl Suresi (16:26)
- İsra Suresi (17:109)
- Nuh Suresi (24:26)
- Hac Suresi (22:18)
- Hac Suresi (22:77)
- Hac Suresi (22:116)
- Nahle Suresi (16:26)
- İnfitar Suresi (82:21)
- Alak Suresi (96:19)
- Fussilet Suresi (41:38)
- İnşikak Suresi (84:21)
- A’la Suresi (87:6)
Bu ayetlerin herhangi biri okunduğunda veya dinlendiğinde, tilavet secdesi yapılmalıdır. Bu secde, Kur’an-ı Kerim’in kutsal bir metin olduğunu ve bu ayetlerin özel bir vurgusu olduğunu ifade eder. Tüm Müslümanlar için bu secde ayetleri üzerinde birleşmiş bir kabul vardır, ancak mezheplere göre tilavet secdesinin farz veya sünnet olduğu konusunda farklı görüşler bulunabilir. Bu nedenle bazı mezheplere göre tilavet secdesi farzken, diğerlerine göre sünnettir.
Tilavet secdesi nasıl niyet edilir?
Tilavet secdesi yaparken niyet etmek önemlidir çünkü niyet, bir ibadetin niçin ve nasıl yapıldığını belirler. Tilavet secdesi niyeti aşağıdaki gibi yapılabilir:
- Öncelikle niyetin samimi olması önemlidir. Yani niyet, kalpten gelmeli ve sadece Allah’a yönelik bir ibadet yapma niyetini içermelidir.
- Tilavet secdesi yapacağınızı düşünün ve içtenlikle niyet edin. Örneğin, “Şu anda Kur’an-ı Kerim’den secde ayetlerini işittiğimde veya okuduğumda tilavet secdesi yapmak niyetiyle bu ibadeti gerçekleştiriyorum” gibi bir niyet ifadesi kullanabilirsiniz.
- Niyetinizi dilinizle ifade etmek gerekli değildir. Kalpten yapılan samimi bir niyet, yeterlidir.
Tilavet secdesi niyeti yaparken sadece Allah’ı hedeflemelisiniz ve bu ibadeti O’na yönelik bir ifade olarak düşünmelisiniz. Niyet etmek, ibadetlerin içtenlikle yapılmasını ve Allah’ın rızasını kazanmayı amaçlar.
Tilavet secdesi ne zaman yapılmaz?
Tilavet secdesi belirli Kur’an ayetleri okunduğunda veya dinlendiğinde yapılmalıdır. Ancak bazı durumlarda veya şartlarda tilavet secdesi yapılması gerekmeyebilir. İşte tilavet secdesi yapılmaması gereken bazı durumlar:
- Secde ayetleri okunmaz veya dinlenmezse: Tilavet secdesi, sadece secde ayetleri okunduğunda veya dinlendiğinde yapılmalıdır. Bu ayetler okunmadığında veya dinlenmediğinde tilavet secdesi yapılması gerekmez.
- İbadet sürecinde veya namaz sırasında: Tilavet secdesi, namaz içinde veya başka bir ibadet sırasında yapılmaz. Yani bir kişi namaz kılarken veya diğer ibadetlerini yerine getirirken secde ayetleri okunursa, tilavet secdesi yapmaz. İbadetler sırasında yapılan secde, o ibadetin bir parçasıdır ve ayrı bir tilavet secdesi gerektirmez.
- Hatalı okuma veya yanlışlıkla secde ayetlerini atlamak: Eğer Kur’an’ı okurken secde ayetlerini yanlışlıkla atladıysanız veya hatalı bir şekilde okuduysanız, bu durumda tilavet secdesi yapmanız gerekebilir. Ancak bu tür hataların farkına vardıktan sonra düzeltmeniz ve secde ayetlerini yeniden okumanız önemlidir.
Sehiv secdesi ne zaman yapılır?
Sehiv secdesi, namaz veya ibadetler sırasında yapılan hataları veya unutkanlıkları düzeltmek için yapılır. “Sehiv” kelimesi, “yanılma” veya “hata” anlamına gelir ve sehiv secdesi, bu hataları düzeltmek amacıyla yapılır. İşte sehiv secdesi ne zaman yapılır:
- Namaz sırasında hata yapılması: Namaz kılarken, örneğin bir rükû veya secdeyi eksik yapma, yanlış bir hareket yapma veya bir kelimeyi unutma gibi hatalar meydana geldiğinde, sehiv secdesi yapılmalıdır.
- İbadetlerde hata yapılması: Sehiv secdesi, sadece namaz için değil, aynı zamanda diğer ibadetler sırasında yapılan hataları düzeltmek için de kullanılır. Örneğin, oruç tutarken yanlışlıkla yeme veya içme, zekât hesaplarken hata yapma gibi durumlarda sehiv secdesi yapılabilir.
- Unutkanlık durumları: İbadetler sırasında unutkanlık sonucu yapılan hatalar da sehiv secdesi gerektirebilir. Örneğin, namazın hangi rükû veya secde bölümünde olduğunu unutmak ve yanlış bir hareket yapmak gibi.
Sehiv secdesi, hatanın farkına varıldığında veya hatanın sona erdiği anda hemen yapılmalıdır. Bu secdenin nasıl yapılacağı ve kaç defa yapılacağı mezheplere göre farklılık gösterebilir, bu nedenle kişinin kendi mezhebine göre hareket etmesi önemlidir. Özellikle Hanefi, Şafi, Maliki veya Hanbeli mezhebine göre farklı kurallar ve uygulamalar olabilir. Bu nedenle kişi, kendi mezhebine uygun şekilde sehiv secdesi yapmalıdır.